Roteiro Vilasobroso-Castro de Troña-Mondariz Balneario

Datos técnicos

Lonxitude: 13.46 kms
Tipo: Circular
Non sinalizado
Altitude máx: 398 ms
Tempo: 4 h 04 min.
Saida e chegada desde o Castelo de Vilasobroso (Vilasobroso-Mondariz).
M.I.D.E.: 9 (1 severidade, 3 orientación, 2 dificultade, 3 Esforzo)
Podedes ver e descargar a ruta en Wikiloc.

Comentarios

Andaina circular que baixamos do wikiloc. A andaina percorre 3 puntos de grande interese equidistantes entre si (a uns 3 kms uns dos outros) que son: o castelo de Vilasobroso, o Castro de Troña e Mondariz Balneario. Eu recomendaría facela mais curta visitando só dous puntos: ou facer castelo de Vilasobroso-Castro de Troña, ou Castelo de Vilasobroso-Mondariz Balneario ou Castro de Troña-Mondariz Balneario. E ¿por que?, pois porque os 3 lugares teñen un montón de cousas que invitan a pararse con calma a observar e agás que fagades a ruta con mais tempo non é suficiente para mirar os 3 lugares ben, agás que sexades deses que van a toda caña andando sen pararse (nós non, o sendeirismo non o entendemos así).

O castelo de Vilasobroso, punto de partida da andaina

A nós a ruta se nos fixo longa, saimos ás 9:30 e chegamos sobre as 13:30 horas. Partimos da porta de abaixo do Castelo. Á volta xa non nos deu tempo a subir andando ao castelo. Hai que apuntar que desde a porta de abaixo ata o castelo pode levar unha hora se fas o percorrido polo arboretum que hai ao redor do castelo, mais o tempo que votes en visitar o castelo se entras fai que a zona do castelo leve entre unha e duas horas. Por iso vos recomendo facer a ruta vendo só dúas cousas porque leva o mesmo tempo e polo menos te dará tempo a disfrutalas.

A entrada de abaixo do castelo. No lado dereito está a estrada para ir ao castro

Feita a recomendación, comenzo coa crónica da ruta. Partimos como dixen do castelo de Vilasobroso ou Sobroso desde a súa porta de abaixo (á hora que chegamos a porta estaba pechada, eran sobre as 9:15 da mañán). Mirando de frente a porta do castelo, á man dereita hai unha pequena estrada cun cartel que indica o castro de Troña. Collemos esa estrada. Apuntar tamén que, por desgracia, a ruta faise nun 90% por asfalto agás 3 pequenos tramos por pista de terra. Esa estrada nos leva ata o barrio de A Ermida pertencente á parroquia de Pías pertencente á súa vez ao concello de Ponteareas. Alí colleremos un dos poucos tramos da ruta por pista de terra ata enlazar coa estrada que vai ao castro de Troña.

A pequena ermida de A Ermida

Así chegamos ao castro, que hei de recoñecer que non coñecía e quedei gratamente sorprendido. O nome engana porque parece que vas a ver un castro só ou te esperas algo pequeno e te atopas con ese poboado tan extenso, todo con paneis explicativos e ben coidado ademais da capela e diferentes cruceiros e fontes que fan un conxunto bastante chamativo.

O Castro de Troña atópase no monte denominado do Doce Nome de Xesús, por atoparse no seu cumio unha ermida co mesmo nome. Atópase a uns 280 metros sobre o nivel do mar. Este poboado castreño ubícase na parroquia de Pias, a tres kilómetros de Mondariz-Balnerio e a uns 3 kms do castelo de Vilasobroso.

Panel indicativo

A cronoloxía deste castro é amplia, situando a orixe do mesmo hacia o século VI a.C. e chegando o final do mesmo hacia o século II d.C..

O recinto do Castro posúe forma elíptica u oval, presentando amplias terrazas na pendente oeste e ancho foso excavado na rocha polo Nacente. Posúe un complexo sistema defensivo que nos sinala a extraordinaria importancia deste castro na súa época. Estas defensas están formadas por murallas, foso e parapetos. Podemos observar dous lienzos de murallas de 2 a 5 metros de altura. A destacar é o torreón que posúe a primeira muralla na súa parte Este, un dos poucos exemplares que se coñecen deste tipo no Noroeste peninsular. No nacemento do castro existe un profundo foso de 18 metros de altura e 10 metros de ancho no seu fondo. Completa este sistema defensivo dous pequenos parapetos formados de pedra e terra, que protexen ao castro polo seu lado Nordeste. Posiblemente posuía unha ou varias entradas que ata a data non se poden determinar con precisión, ainda que podemos supoñer que están situadas, unha no Nacente xunto ao torreón da primeira muralla e a outra hacia o Poñente do castro, xa na segunda muralla.

Algunhas das vivendas do castro. Á esquerda pódese observar parte do foxo

O Castro de Troña conta na actualidade ao redor de 30 construccións castrexas. Peculiar é a variada tipoloxía das vivendas castrexas localizadas neste importante xacemento. Existen construccións castrexas de todos os tipos coñecidos: pranta circular, elíptica, cadrada e rectangular. Ademais son muoi interesantes as diferentes modalidades de vestíbulos que presentan algunhas destas vivendas.

Foron moi abundantes os materiais arqueolóxicos atopados neste interesante castro galego. Destacan os seguientes: cerámica indíxena de rica decoración yediferentes tipoloxías, numerosos fragmentos de ánforas romanas, varias labras castrexas, muiños de man circulares e naviculares, moedas de bronce romanas; fibulas, alfileres, apliques, hacha de ferro; colgantes,...

Petroglifo en forma de serpe

A destacar é o importante petroglifo que representa unha serpe en posición heráldica, que se atopa gravado na cara vertical dunha rocha con forma de altar para sacrificios e que forma parte dunha construcción castrexa situada hacia o Nacente. Na parte superior da rocha labrouse unha canle, pola que correría o sangue das víctimas, para caer sobre a parte vertical e lisa da rocha na que se atopa o petroglifo da citada serpe. Este altar seica estaba destinado a fins rituais e ceremoniais. Esta serpe e o castro teñen as súas correspondentes lendas.

Na parte superior do castro podemos contemplar unha ermida adicada ao Doce Nome de Xesús, dous cruceiros de magnifica labra, unha fonte (de comenzos do século XX), dous castiñeiros que deben ter a súa idade e un mirador espléndido hacia o val do Tea.

Fonte e cruceiro no castro de Troña

Deixamos o castro e continuamos o noso camiño pola estrada dirección a A Ermida. Aquí teño que comentar que o GPS do compañeiro que fixo conmigo a ruta e o meu se volveron tolos (nós usamos dous programas no móvil para gravar as rutas: o oruxmaps e a aplicación de wikiloc), de feito se ollades a ruta que subín ao wikiloc no tramo que aparece despois do castro de Troña fai unha liña recta cando debería pasar polas bandirolas amarelas, é o único tramo que gravou mal o GPS. Así que saindo do castro, seguindo pola estrada que vai a A Ermida a uns cincocentos metros vemos a man esquerda unha pista cun tanque de auga. esa pista non hai que collela, é a que marcou o GPS en liña recta pero nin siquera é un camiño en liña recta. Hai que seguir a estrada uns metros mais, empeza unha forta pendente e a estrada vai a facer unha curva á dereita, pois nesa curva en vez de seguir a estrada hai que coller unha pista forestal que se atopa á nosa esquerda. A pista ao principio non es tá moidescoidada e despois dalgún cruce de pistas imos chegar a unha pista que si está bastante abandoada e os toxos xa están crecendo polo que vos recomendo se a facedes que levedes un pao para apartar o toxo. Despois dalgún que outro cruce imos chegar ata o punto limpo de Mondariz Balneario e uns metros mais abaixo ao cemiterio que xa está pegado á estrada que vai de Ponteareas a Mondariz Balneario.

Pasos sobre o río Tea

Ao outro lado da estrada atópase o Colexio Cemar, cruzamos a estrada e imos pola estrada do colexio, imos pasar polo colexio, unha pista de equitación á man esquerda e unha piscina á dereita. Ao pasar a piscina hai unha casa e a estrada vira e continua á esquerda, fixádevos ben porque non hai que seguir a estrada senón coñer unha pequena pista que apenas se aprecia á dereita. esta pista vainos levar ao paseo fluvial do río Tea.

Fonte de Troncoso

Unha vez chegamos ao paseo collemos este dirección ao centro de Mondariz Balneario. Este paseo está asfaltado e hai que decir que pola outra beira do río fixeron un paseo mais longo que vai pola marxe do río e é de pista. A uns cincocentos metros de ter percorrido o paseo fluvial nos atopamos coa Fonte de Troncoso. Neste lugar se descubriron as augas mediciñais no ano 1862 polo sacerdote Domingo Blanco que ao dirixirse á parroquia de Vilar e cruzar o río polo lugar de Troncoso observou que dun muro próximo ao muiño saía auga con burbullas. Como bebera dela varias veces e a secreción urinaria non se facía esperar, comprendeu que aquelas augas tiñan propiedades diuréticas. Levou as augas a analizar a analizar a Pontevedra e Enrique Peinador (que sería o fundador do hotel e o balneario de A Toxa anos despois) xunto con outros médicos axudaron a que as augas foran declaradas de interés público en 1873. A finca en cuia ribeira brotaban estas marabillosas augas foi adquirida por Enrique Peinador que baseándose en que as augas lle pertencían por ser o ribeireño colindante entrou en pleito contra o Concello de Mondariz que argumentaba que as augas eran de dominio público, que sempre as disfrutaran os veciños. O pleito durou 32 anos e ao final caiu a favor de Enrique Peinador e o seu irmán e, mentres tanto, Peinador só poido explotar as augas da Gándara, descubertas por el en 1872, dez anos despois de ser descubertas as de Troncoso. Da reforma da fonte de Troncoso encargaríase o arquitecto Antonio Palacios no ano 1908.

A Fonte de Gándara de 1873

Seguimos o paseo ata chegar ao centro de Mondariz Balneario. Mondariz Balneario é un pobo que convida a relaxarse non só polo tema das augas termais senón que posúe un conxunto único: ademáis do balneario, os xardíns do Gran Hotel e as ribeiras do río Tea, lugares perfectos para botar relaxantes andainas. Todo comenza co descubremento das augas de Gándara en 1872 por Enrique Peinador, a partir da explotación do manantial (que non era mais cunha charca de un metro cadrado) creou, xunto ao seu irmán Ramón, un proxecto no que se incluiu o balneario e o Gran Hotel. Dentro dese proxecto houbo cousas inacabadas como a creación dun sanatorio ou da vía de tranvía Mondariz-Vigo. O certo é que Mondariz Balneario viviu o seu máximo esplendor a finais do século XIX ata os anos 20 do século XX onde empezaría o seu declive. O balneario de Mondariz foi un dos mais importantes do estado, e durante un tempo foi o punto de encontro de aristócratas, realeza e xentes da cultura. Mondariz Balneario chegou a contar con imprenta e contan as crónicas ata cunha moeda de uso interno propia. Para plasmar o proxecto contaron con dous grandes arquitectos: Jenaro de la Fuente e Antonio Palacios. O primeiro encargouse do Gran Hotel, o edificio insignia do balneario. En 1893 ponse a primeira pedra do Gran Hotel e se inaugura en 1898. En 1973, cen anos despois do descubremento das augas, o Gran Hotel sufría un incendio, agora volve a estar restaurado. Antonio Palacios encargaríase, entroutros, do acondicionamento e da cúpula da fonte de Gándara, do edificio de embotellado anexo á fonte e da remodelación da fonte de Troncoso. Ata 1924, Mondariz Balneario era unha das 13 parroquias de Mondariz. O concello de Mondariz Balneario é o mais pequeno do estado español e para conseguir a súa independencia de Mondariz Enrique Peinador, propietario do balneario, deu traballo a tres familias de canteiros e desta forma contou co número de habitantes suficientes para, dentro da lei vixente daquela, poder crear o novo concello.

Escalinatas do xardín e lateral do Gran Hotel

Non podo deixar de resaltar un dos enclaves menos coñecidos de Mondariz Balneario que é o xardín que se atopa detrás do gran hotel e que por desgracia (algo que soe ser habitual no mantemento do noso entorno paisaxístico e patrimonial) está seriamente ameazado por un convenio urbanístico que firmou o Concello cunha empresa. O convenio afecta a unha parcela de 4.100 m2 de zona verde que sería recalificada como edificable con uso residencial; tamén a outra parcela de 400 m2 que pasaría de ser zona verde a edificable para servicios municipais e, finalmente, unha terceira parcela de 1.445 m2 destinada a equipamento deportivo que pasaría a cultural, coa pretensión de construir nela un Museo da Auga. En contra disto posicionouse a plataforma SOS xardíns de Mondariz Balneario que levan todo o ano informando con charlas e roteiros da riqueza biolóxica e paisaxística e tentando protexer os xardíns. Parece ser que a Xunta non deu o seu visto bo á urbanización. Coma sempre recomendarvos a que pasedes a botar unha ollada para comprobar in situ o que suporía facer vivendas nese enclave.

Enrique Peinador pensando seguramente. "... non me amoledes os xardíns..."

Deixamos Mondariz Balneario polas escalinatas do xardín a man esquerda saimos a estrada principal e collemos o primeiro ramal á dereita que vai bordeando os xardíns pola parte de atrás. Na parte de atrás collemos unha estrada con losetas que nos leva ao barrio de San Pedro. Alí despois de varios cruces e pasar por algún lavadoiro chegamos á praza de San pedro, onde hai unha rocha con 3 cruces e tamén se atopa a área recreativa de As Pedras con 2 muiños de auga restaurados na beira do río Xabriña, un dos afluentes principais do Río Tea.

Praza de San Pedro en Mondariz Balneario

Seguimos a andaina polo barrio de San Pedro ata que chega un momento en que se acaba a estrada e por fin collemos pista forestal ata chegar a Vilasobroso. Do castelo non vou comentar nada xa que non entramos nel, xa o farei cando fagamos outra ruta, só dicir que a súa historia daría polo menos para unha temporada completa de Xogo de Tronos.

Parte das vistas desde o Castelo de Vilasoboroso

O mellor da ruta, sen dúbida, os tres puntos citados que teñen un valor histórico e paisaxístico excepcional. O peor demasiado asfalto e eses 100 metros de pista nos que creceron os toxos.

Podedes ollar o resto das fotos da ruta neste enlace.